1. Đối tượng cần tiêu hủy khi có dịch
        Lợn bị bệnh dịch tả lợn/heo Châu Phi (DTLCP); phân, rác, thức ăn dư thừa trong chuồng; đồ dùng, dụng cụ chăn nuôi, tiếp xúc với vật nuôi có nguy cơ lây nhiễm mầm bệnh.
        2. Bảo hộ lao động cho người trực tiếp thực hiện, tiêu hủy lợn do bệnh DTLCP
Cấm những người không có phận sự vào khu vực xảy ra dịch. Thú y viên hoặc những người được phân công chôn lấp phải được chỉ dẫn tường tận về tính chất của bệnh, cách lây nhiễm và các yêu cầu vệ sinh bắt buộc phải tuân thủ; phải được cung cấp quần áo, dụng cụ bảo hộ đầy đủ; khi đang làm việc không được phép ăn uống; sau khi làm việc phải vệ sinh cá nhân, tiêu độc, khử trùng, súc miệng bằng listerine.
        3. Chuyên chở lợn chết do bệnh DTLCP đến nơi tiêu hủy
        Lợn bị bệnh DTLCP chết bỏ vào bao ni lông. Cột chặt miệng bao, xếp thành đống chờ vận chuyển đến nơi tiêu hủy. Ưu tiên chôn lấp tại chỗ. Trường hợp địa điểm chôn lấp, tiêu hủy ở ngoài khu vực có ổ dịch, thì tập trung các bao vào một chỗ để phun khử trùng trước khi vận chuyển. Nếu lợn quá lớn không vừa bao chứa phải sử dụng tấm ni lông hoặc vật liệu chống thấm khác để lót bên trong (đáy và xung quanh) thùng của phương tiện vận chuyển. Phương tiện vận chuyển phải có sàn kín để không làm rơi vãi các chất thải và phải được vệ sinh, khử trùng tiêu độc theo hướng dẫn của cơ quan quản lý chuyên ngành thú y ngay trước khi vận chuyển và sau khi bỏ bao xuống địa điểm tiêu hủy hoặc di dời khỏi khu vực tiêu hủy.
        4. Yêu cầu của việc chôn lấp
        Việc chôn lấp cần hoàn thành càng sớm càng tốt, ngay sau khi xác định lợn nhiễm bệnh để hạn chế tối đa cơ hội phát tán của mầm bệnh và những khó khăn khi xác chết bị thối rữa. Lợn nhiễm bệnh chờ tiêu hủy phải được giám sát chặt chẽ, ngăn ngừa các loài động vật và côn trùng tiếp xúc và có khả năng phát tán mầm bệnh; đồng thời không được vận chuyển lợn nhiễm bệnh cần được tiêu hủy ra khỏi ổ dịch.
         5. Chọn lựa phương pháp chôn lấp thích hợp
         Khi chọn lựa phương pháp chôn lấp cần chú ý: Khối lượng lợn nhiễm bệnh cần chôn lấp, địa điểm xảy ra dịch, điều kiện tự nhiên khu vực chôn lấp,… để có thể chọn phương pháp thực hiện phù hợp. Trong điều kiện của tỉnh Trà Vinh thì nên chọn phương pháp chôn lấp là phù hợp và khả thi nhất. Phương pháp chôn lấp: Có ưu điểm nhanh, đơn giản, chi phí thấp, không gây ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, phương pháp này nếu không được thực hiện đúng quy trình sẽ gây ô nhiễm đất, nguồn nước mặt và nước ngầm, mùi hôi và hình thành nguồn phát sinh các mầm bệnh khác.
        6. Các phương án thực hiện việc chôn lấp
        Phương án 1, đối với lợn bị bệnh DTLCP hoặc nghi mắc bệnh có lệnh phải tiêu hủy, chôn lấp có khối lượng < 1.000 kg, nếu tại địa điểm phát dịch bệnh (khu vực chăn nuôi của hộ gia đình, trang trại) có diện tích đất phù hợp để đào hố chôn theo quy định tại Bảng 1 thì thực hiện việc chôn lấp tại địa điểm phát dịch đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Phương án 2, trường hợp có khối lượng < 1.000 kg và tại địa điểm phát dịch bệnh không có diện tích đất phù hợp để đào hố chôn theo quy định tại Bảng 1 thì phải được thu gom, vận chuyển đến bãi rác tập trung gần nhất của địa phương nơi phát dịch bệnh để thực hiện việc chôn lấp đảm bảo không gây ảnh hưởng đến môi trường. Phương án 3, trường hợp có khối lượng từ 1.000 kg đến >20.000 kg áp dụng như phương án 2.
         7. Quy trình chôn lấp, quản lý, kiểm tra hố chôn sau khi chôn lấp
         Địa điểm: Hố chôn cách khu chăn nuôi, nguồn nước giếng và nơi sinh hoạt của công nhân, nhà dân có khoảng cách tối thiểu là 50m đối với khối lượng đối tượng chôn lấp nhỏ hơn 05 tấn/hố; khoảng cách tối thiểu là 100m đối với khối lượng đối tượng chôn lấp từ 10 tấn - 20 tấn/hố. Kích cỡ: Hố chôn phải đủ rộng phù hợp với khối lượng cần chôn.
         Bảng 1. Thông số tham khảo khi đào hố chôn lấp

          (*) Khối lượng <1.000 kg , tùy theo thực tế mà đào hố chôn cho phù hợp.
          5 bước tiến hành chôn lấp: Bước 1, sau việc đào hố hoàn tất, rải một lớp vôi bột xuống đáy hố theo tỷ lệ 01 kg vôi/m2. Bước 2, xếp (bao chứa-NV) lợn bị nhiễm bệnh cần chôn lấp xuống đáy hố, phun thuốc sát trùng hoặc rắc vôi bột lên bề mặt. Tuyệt đối không dùng dầu hay xăng để đốt trước khi lấp đất. Bước 3, lấp đất và nện chặt; yêu cầu khoảng cách từ bề mặt bao chứa đến mặt đất tối thiểu là 0,5m, lớp đất phủ bên trên bao chứa phải dày ít nhất là 1m và phải cao hơn mặt đất để tránh nước chảy vào bên trong gây sụt, lún hố chôn. Bước 4, phun sát trùng khu vực chôn lấp để hoàn tất quá trình tiêu hủy. Bước 5, sau khi hoàn tất phải đặt biển cảnh báo khu vực chôn lấp, cử người quản lý hố chôn trong 1-2 ngày đầu để tránh việc đào bới gây hậu quả nguy hiểm.
         Quản lý hố chôn: Hố chôn phải có biển cảnh báo người ra vào khu vực. Ủy ban nhân dân (UBND) xã có trách nhiệm quản lý, tổ chức kiểm tra định kỳ và xử lý kịp thời các sự cố của hố chôn; đồng thời cảnh báo ngay cho Đội ứng phó nhanh để chỉ đạo khắc phục kịp thời đúng theo quy định. Địa điểm chôn lấp phải được đánh dấu trên bản đồ của xã, ghi chép và lưu thông tin tại UBND xã.
        Kiểm tra hố chôn sau khi chôn lấp: Trong vòng 3-4 tuần đầu sau khi chôn, UBND xã có trách nhiệm chỉ đạo thường xuyên kiểm tra tình hình hố chôn, khu vực chôn lấp để kịp thời phát hiện sự cố để có biện pháp xử lý. Báo cáo định kỳ 01 lần/tuần về UBND huyện để tổng hợp chung của địa phương và báo cáo Đội ứng phó nhanh để theo dõi, giám sát, phối hợp khi sự cố xảy ra.
        (Nguồn: Hướng dẫn số 01/HD-STNMT ngày 12/3/2019 của Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Trà Vinh hướng dẫn kịch bản xử lý, chôn lấp, khu vực chôn lấp để tiêu diệt mầm bệnh khi bệnh dịch tả lợn Châu Phi xảy ra trên địa bàn tỉnh Trà Vinh)

Văn Đoái