Trong những năm gần đây sâu năn (muỗi hành) đã có xu hướng gây hại nhiều ở các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long như: Cần Thơ, Long An, Hậu Giang, An Giang, Vĩnh Long Đồng Tháp… làm ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng lúa của bà con nông dân. Trước tình hình đó để đảm bảo vụ Hè Thu 2018 đạt thắng lợi đề nghị bà con nông dân áp dụng “Quy trình kỹ thuật quản lý sâu năn (Orseolia oryzae) hại lúa với biện pháp quản lý như sau:
1. Đặc điểm hình thái và sinh học của sâu năn:
- Trưởng thành là loài muỗi nhỏ, dài khoảng 3-5mm, bụng màu hồng nhạt.
- Trứng đẻ rãi rác từng quả , rất nhỏ, màu trắng, trước khi nở có màu vàng.
- Ấu trùng giống như con dòi, mình dẹt, màu trắng sữa, dài 3mm.
- Nhộng màu hồng, dài 2-3mm, nằm trong ống hành.
- Sâu năn phát triển thích hợp trong điều kiện thời tiết tương đối ẩm, có mưa và trời ít nắng. Thường phát sinh cục bộ trên một cánh đồng hoặc một vùng hẹp do khả năng di chuyển yếu.
- Vòng đời của sâu năn trung bình 26-35 ngày
Sâu năn trưởng thành
2. Triệu chứng gây hại:
Sâu non ăn phá đỉnh sinh trưởng và tiết ra một loại tiết tố làm cho bẹ lá non phình to ra, kéo lên phía trên đồng thời hai mép lá dính lại như cộng hành. Những chồi lúa trở thành những cọng hành không có khả năng tạo bông.
Ấu trùng phát triển trong ống hành và hóa nhộng, thành trùng từ đó chui ra tiếp tục đẻ trứng và tạo những cọng hành khác.
Triệu trứng đặc trưng khi lúa bị sâu năn tấn công là cây lúa thấp, nhiều chồi, thân cứng, lá dựng đứng, có nhiều cọng như cọng hành.
3. Biện pháp phòng trừ sâu năn:
- Theo dõi bẫy đèn phát hiện kịp thời cao điểm thành trùng sâu năn.
- Tuân thủ lịch thời vụ của cơ quan chuyên môn; cày ải, phơi đất ngay sau thu hoạch lúa tối thiểu là 15 ngày.
- Vệ sinh sạch cỏ dại, lúa chét trong ruộng, lúa hoang mọc ở kênh mương.
- Hạn chế gieo trồng các giống lúa thơm nhiễm sâu năn, trong thực tế sản xuất đã phát hiện một số giống nhiễm sâu năn như Jasmine85, OM4900 …
- Đẩy mạnh áp dụng gói kỹ thuật 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm, công nghệ sinh thái.
- Làm đất kỹ và san phẳng mặt ruộng, không giữ nước ruộng quá sâu (nhiều hơn 5cm) áp dụng tưới nước tiết kiệm “ướt-khô” xen kẽ.
- Không xử lý hạt giống và không phun thuốc trừ sâu ở giai đoạn đầu của cây lúa (0 - 40 ngày sau khi sạ) để bảo vệ thiên địch.
- Bón phân cân đối, không bón thừa phân đạm và sử dụng chất kích thích sinh trưởng ở giai đoạn mạ đến đẻ nhánh. Tăng cường bón lân, kali; bổ sung thêm phân có hàm lượng canxi, magiê, silic.
- Chăm sóc lúa tốt ngay từ đầu vụ để lúa đẻ nhánh sớm.
Qua thực tiễn ở một số tỉnh, sâu năn gây hại phổ biến trên các chồi vô hiệu. Do đó, đối với các ruộng đã bị nhiễm sâu năn nếu tiếp tục chăm sóc tích cực sẽ ít ảnh hưởng đến năng suất lúa.
Nguyễn Thành Đông
Phòng Bảo vệ thực vật
Chi Cục Trồng trọt và BVTV