Mô hình cánh đồng sản xuất lúa giống và lúa thương phẩm chất lượng cao, liên kết sản xuất - giảm phát thải của HTX nông nghiệp Phát Tài, xã Thanh Mỹ, huyện Châu Thành

Theo kế hoạch, đến năm 2025 Trà Vinh hình thành 10.550 ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp; trong đó, lượng lúa giống gieo sạ từ 80 - 100 kg/ha; giảm 20% lượng phân bón hoá học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học và lượng nước tưới so với canh tác truyền thống.

Trên địa bàn tỉnh có 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như: 1 phải 5 giảm (phải sử dụng giống lúa xác nhận; giảm giống, giảm nước, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật và giảm thất thoát sau thu hoạch), tưới ngập khô xen kẽ, tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững, các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng.

Đồng thời, 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với các tổ hợp tác, hợp tác xã hoặc tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; 50% diện tích được cơ giới hóa đồng bộ. Toàn tỉnh có trên 11.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững; 70% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng.

Trà Vinh cũng sẽ giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống; tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 30%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 40%. Đến năm 2025, lượng gạo xuất khẩu chất lượng cao và phát thải thấp chiếm trên 10% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh lúa gạo của tỉnh.

Đến năm 2030, Trà Vinh sẽ có 30.736 ha canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp; trong đó, giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống dưới 70 kg/ha, giảm 30% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống.

Có 100% diện tích áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững, như: 1 phải 5 giảm, tưới khô xen kẽ và các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và được cấp mã số vùng trồng. Tất cả diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, hợp tác xã hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Đến năm 2030, tỉnh có vùng chuyên canh lúa chất lượng cao tỷ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 70% diện tích; trên 33.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững. Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 8%; toàn bộ rơm được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống. Tỷ suất lợi nhuận người trồng lúa tại tỉnh đạt trên 50%. Lượng gạo xuất khẩu mang thương hiệu chất lượng cao, phát thải thấp chiếm trên 80% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh lúa gạo.

Đề án sẽ được triển khai tại 42 xã của 6 huyện Càng Long, Cầu Kè, Tiểu Cần, Châu Thành, Trà Cú và Cầu Ngang, với tổng diện tích khoảng 30.736 ha.

Giai đoạn 1 (2024 - 2025): rà soát, chọn vùng sản xuất lúa có diện tích đủ tiêu chí tham gia thực hiện Đề án, đồng thời mở rộng diện tích sản xuất phấn đấu đến cuối năm 2025 có 10.550 ha đủ điều kiện.

Triển khai các hoạt động như: xây dựng kế hoạch, tổ chức tập huấn, củng cố hoạt động của Liên hiệp hợp tác xã lúa - gạo tỉnh, các hợp tác xã và tổ hợp tác sản xuất lúa tham gia thực hiện, kêu gọi doanh nghiệp tham gia liên kết, duy tu bảo dưỡng một số công trình phục vụ tốt cho sản xuất và chuẩn bị kế hoạch cho giai đoạn 2026 - 2030. Tiếp cận, ứng dụng hệ thống Đo đạc - Báo cáo - Thẩm định (MRV) và thí điểm cấp tín chỉ các-bon cho những vùng lúa đạt chuẩn do đơn vị có chức năng tổ chức.

Giai đoạn 2 (2026 - 2030): Xác định cụ thể khu vực trọng tâm để tham gia thực hiện dự án đầu tư phát triển vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và giảm phát thải phấn đấu đến cuối năm 2030 có 30.736 ha đạt tiêu chí theo quy định.

Giai đoạn này tập trung vào các hoạt động chủ yếu như đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng những vùng diện tích mới, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị, triển khai ứng dụng hệ thống MRV; đồng thời, duy trì sản xuất bền vững những vùng đạt các tiêu chí giai đoạn 2024 - 2025.

UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành tỉnh và UBND các huyện, đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện các nội dung của kế hoạch này; tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho phát triển vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp của tỉnh. Hàng năm, xây dựng kế hoạch và dự toán chi tiết thực hiện kế hoạch gửi Sở Tài chính thẩm định, tham mưu UBND tỉnh phân bổ vốn thực hiện.

Đồng thời, phối hợp với Liên minh Hợp tác xã, Hội Nông dân tỉnh và UBND các huyện tổ chức các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các tổ chức kinh tế tập thể (hợp tác xã, tổ hợp tác).

Trúc Phương